Hoendernest

Kadastraal:
Sectie E, nrs. 276, 308, 541 en 542
Grootte: 1.30.60 Ha.

 

situatie voor de ruilverkaveling: kaart Meertensinstituut (ca. 1950 - 1955)

 
Bijzonderheden:

Op de Meertenskaart hierboven wordt het perceel Het Hoendernest niet als veldnaam aangegeven. Ook het perceelnummer wordt niet genoemd.

Op de kadastrale kaart van 1832 zijn de in de advertentie genoemde percelen als volgt uitgesplitst:

Sectie E, nummer 308, 1.12.80 ha. bouwland; eigenaar Jan Krijnen Smulders.

Sectie E, nummer 541, 0.06.20 ha. talud dijk; eigenaar Polder Dreumel.

Sectie E, nummer 542, 0.07.00 ha. talud dijk; eigenaar polder Dreumel.

Sectie E, nummer 276, 0.04.60 ha wilgenbos; eigenaar Jan Krijnen Smulders.

Zie hiervoor onderstaande kaart.

 

kadastrale kaart van 1832

 

situatie (bij benadering) in 2018.

 
Eigenaar:
Uit de advertentie in de Nieuwe Tielsche Courant van 15 april 1891 zou kunnen worden afgeleid dat deze percelen eigendom waren van de familie Storij. Mededelingen van mevr. Annie Elsen - Van Oijen in 2013 bevestigen dat de percelen door Gijs Elsen werden gekocht.
 
Verklaring / betekenis van de naam van het perceel
In de volksmond wordt er gesproken over het "Hoendersnest", als zijnde de voormalige woning in de Oude Maasdijk van Annie en Gijs Elsen.
 
  De weg naar het woonhuis "Hoendersnest"
 
Deze benaming komt echter niet overeen met de originele veldnaam luidt "Hoendernest". De betekenis en oorsprong van deze naam gaat terug naar de tijd dat de Oude Maasdijk nog de functie had van dijk.
 

M. Schönveld vermeldt het volgende: "Zeer verbreid is ook Het Hol, De Hol; en De Hel als benaming van grotere of kleinere moerasgebieden; minder bekend is huun-, hoen- ‘modder, moeras’ in b.v. zaans Huunacker, utrechts Den Hoennen-thiendt." (M. Schönveld - Veldnamen in Nederland)

 
Het woord "hoender" vinden we ook terug in "Hoendertange", waarbij het woord "tange" verwijst naar "zandige hoogte" Het woord "tange" is afgeleid van "tongland aan een rivier", wat in ons geval zou kunnen verwijzen naar het aangeslibde land dat ontstaat in de luwte van de Maasdijk (zie onderstaand kaartje.
 

  Oorspronkelijk lag het gedeelte van Dreumel ten westen van de Oude Maasdijk binnen de dorpspolder van Heerewaarden. De Oude Maasdijk was hiervan de dwarskade met als voornaamste functie het water te keren afkomstig uit de grote westelijke kommen van het Land van Maas en Waal.

Nadat dit gebied tijdens de Middeleeuwen herhaaldelijk was overstroomd, werd het bij de aanleg van de Maas-en-Waalse ringdijk binnen de dorpspolder van Dreumel getrokken.

De oude Maasdijk werd vervolgens in de 16de eeuw, mede in verband met de aanleg van fortificatiewerken als De Kop en De Voorn, vergraven. Langs het vergraven tracé vestigden zich keuterboeren. Tussen hun boerderijtjes zijn later woningen gebouwd voor degenen die werkzaam waren op waterstaatkundig terrein.
(Bron: A. G. Schulte - Het Land van Maas en Waal)

 
 

Henk Beijers heeft nog een andere verklaring voor de betekenis van het woord "hoender": "Het kan verwijzen naar de hoendercijnsen, betaald uit een bepaald perceel. Hoendernamen schijnen ook betrekking te hebben op plaatsen ‘op den buiten’. Het voorkomen van patrijzen of veldhoenders is eveneens mogelijk.

Soms staan haantoponiemen in verband met de cijns die op het betreffende perceel rustte, een haan.  Meestal echter moest de cijnsplichtige kapoenen, ganzen of hoenders leveren aan de cijnsheffer.  
 
De cijnsheffer was dus de eigenaar van het land, die het perceel verpachtte maar ook gebruik kon maken van het "recht van warande" (het recht om in een bepaald gebied te mogen jagen).

Zie ook: "cijns".

Zie ook: "Hoenderland" (Onderdeel van "Rijskamp").

 

Bronvermelding

  • Nieuwe Tielsche Courant van 15-04-1891;

  • M. Schönveld - Veldnamen in Nederland;

  • Archief Henk Beijers;

  • Mededelingen mevr. A. Elsen - Van Oijen (2013);
  • A.G. Schulte - Het Land van Maas en Waal;
  • Stichting Tremele.