"Als die penning nou toch eens kon praten...."

Verloren gewaande watersnoodpenning na bijna honderd jaar weer terug in Dreumel
Dreumel, 12 december 2009 - "Als die penning nou toch eens kon praten........" Aan het woord is Annette v. d. Brand - v. d. Ven uit Sint Oedenrode. Zij bracht vanmiddag de verloren gewaande draagpenning terug naar Dreumel.

De penning, door Koning Willem III toegekend aan Gerrit van Wichen , keerde na bijna honderd jaar weer terug bij diens familie.

De penning werd al zo'n 45 jaar geleden gevonden, maar Annette vond nu pas de tijd om op zoek te gaan naar de eigenaar.

De watersnood van 1861
 De watersnood van 1855 had in Dreumel flinke sporen achtergelaten. De doorbraak van de dijk in Dreumel als gevolg van kolossale ijsbergen die zich in de Waal hadden vastgezet had 6 slachtoffers geëist en honderden mensen waren dakloos geworden. De schade was enorm.

De overstroming van 1861, toen in Leeuwen de dijk bezweek, eiste in Dreumel dan wel geen slachtoffers, maar er werden 60 woningen geheel en 200 woningen gedeeltelijk vernield. Zelfs de hooggelegen kerk, bleef gedurende enkele dagen niet voor het water gevrijwaard.. Ook dit keer was de schade enorm.

Mimi van Wichen - v. d. Pluijm met de watersnoodpenning
(foto: Annette v.d. Brand)
 
Talloze inwoners van Maas en Waal toonden hun naastenliefde en hielpen hun medemensen in deze moeilijke en zware tijden. Zo bestaat er in het archief van het "Ambt tusschen Maas en Waal" een erelijst van "personen die door ijver, moed, beleid en zelfopoffering bij den watersnood in januari en februari 1861 hebben uitgemunt."
 
Op deze lijst staan de volgende Dreumelnaren: Andries van Deursen, Aaldert van Kessel en Gerardus (Gerrit) van Wichen. Samen met talloze andere Maas en Walers ontvingen zij de door Koning Willem III  op 24 maart 1861 ingestelde "draagpenning wegens verdienste bij den watersnood"  (Koninklijk Besluit no. 66 van 24 maart 1861)
 
De draagpenning zag er zo uit:
 
  voorzijde: Koning Willem III G.H.V.L.
(Groot hertog van Luxemburg)		  
 

achterzijde: Watersnood van 1861;
De koning aan G. van Wichen

  
   
Bovengenoemde personen waren destijds allen raadsleden. Aaldert van Kessel en Gerrit van Wichen bekleedden zelfs de functie van wethouder.

De watersnood van 1861 heeft een behoorlijke impact gehad op de inwoners van Dreumel. De gemeenteraad vergadert ruim 4 maanden niet en komt pas op 13 april 1861 voor eerst weer bijeen .

In de notulen van 24 augustus komt deze watersnood zijdelings ook nog even aan de orde. Bij punt 2 schrijft de secretaris:

 

De school diende dus als tijdelijke opvangplaats voor de noodlijdenden, waardoor er geen school gehouden kon worden. Derhalve hoefde men ook geen schoolgeld te betalen.
 
Wie was Gerrit van Wichen?
Gerrit werd in 1811 geboren in Dreumel. "Hij was de overgrootvader van mijn man Wim van Wichen (overleden in 1999)", zo vertelt zijn vrouw Mimi. "Uit overlevering weet ik dat Gerrit van Wichen bekend stond als een sterke persoonlijkheid en krachtdadige man. Hij was gehuwd met Maria Clara Story, dochter van burgemeester Willem Story.”

 

Gerrit van Wichen Rooijsestraat 57 Maria Clara Story
     
Hij woonde aan de Rooijsestraat 57 (zie foto). Links was het café, boven was het logement. Rechts van de voordeur was de notariskamer. Hier had de notaris zitting bij verkopingen. Rechts om de hoek was een kruidenierswinkel.

Een van zijn zoons had in hetzelfde pand een bakkerij. Verder had Gerrit van Wichen koeien en varkens. Achter het huis was een grote kersenboomgaard.

In het sociale leven bekleedde Gerrit van Wichen de functie van vice-president van de Vincentiusvereniging. In die functie heeft hij veel voor de armen van Dreumel gedaan.
 

Hij overleed op 16 januari 1884. Gerrit en zijn vrouw Clara zijn beiden bijgezet in de grafkelder op het kerkhof

In de Nieuwe Tielsche Courant stond n.a.v. het overlijden van Gerrit van Wichen het volgende stukje:

 
Tot weerzien zo klonk uw laatste groet,
aan vriend en maag en kind.
Nog klinkt die klank in ons gemoed,
O vader, maag en vriend.

Niet gij alleen toch sprak dit woord,
gedrukt door scheidingswee.
uit duizend monden wordt het gehoord,
ja duizend riepen "tot weerziens!"

Tot weerziens roept den armenrij,
gij deed haar zoveel goed.
Niemand weet dit zoals zij,
nu zij u missen moet.

Doch niet alleen den armenrij,
die deze groet u bracht.
Gans Dreumel roept bedroefd met mij
voor het laatst u toe: goedenacht, tot weerziens."
    klik op de tekst voor een vergroting
In 1890 werden huis met grond en de kersenboomgaard los van elkaar verkocht. De draagpenning kwam terecht bij kleinzoon Gerrit van Wichen. Deze vertrok met zijn gezin in 1929 naar Den Bosch.

Van 1929 tot ca. 1932 waren Gerrit van Wichen en zijn vrouw Pietje eigenaar van Hotel-café "Bellevue"op de Korenmarkt. Ook de draagpenning verhuisde mee en kreeg een plaatsje in de keukenlade.

"Wim vertelde altijd dat de penning daar lag en dat deze op een gegeven moment verdwenen was", aldus Mimi. "Niemand heeft ooit begrepen waar dat ding gebleven is."
 

  ca 1930: interieur van hotel-café "Bellevue"; L-R: onbekend, Gerrit van Wichen (vader van Wim), Pietje de Jong (moeder van Wim), onbekend, Wim van Wichen, Herman van Wichen, uiterst rechts een kelner. Achter de tapkast Zus en Ciska van Wichen.  
 
Sint Oedenrode, jaren '60
In de jaren '60 hebben de schoonouders van Fons Fierens een volkstuintje aan de Hoefstraat in "Rooij", zoals Sint Oedenrode ter plaatse genoemd wordt.

Fons die metselaar van beroep is, besluit in 1961 daar eigenhandig een huis te gaan bouwen. Hij koopt er een stukje grond bij zodat zijn tuin uitkomt bij het riviertje de Dommel. Op een dag vindt  hij tijdens het spitten en schoffelen de draagpenning van G. van Wichen. De penning ligt een meter of vijf van de Dommel af.
 

Fons brengt zijn vrouw en familie op de hoogte van zijn vondst, maar schenkt er geen verdere aandacht aan en zo verdwijnt de draagpenning in een kastlade van de familie Fierens.

De jaren gaan voorbij en af en toe komt de penning te voorschijn. Fons gaat er mee naar verschillende instanties maar niemand kan hem uitsluitsel geven.

Zijn broer neemt de penning mee naar het programma "Tussen kunst en kitsch" maar ook daar weet men het antwoord niet. "De waarde werd geschat op dertig gulden, maar dat was het dan wel", vertelt Fons.
  De vindplaats van de draagpenning vlakbij de Dommel
 
Na haar pensionering besluit schoonzus Annette v.d. Brand er op verzoek van haar zwager Fons uiteindelijk mee aan de slag te gaan. Zij is geďnteresseerd in de familiegeschiedenis en vindt het achterhalen van de geschiedenis van deze draagpenning wel een uitdaging.

Annette: "Ik zocht in het archief in Den Bosch, het Geldmuseum in Utrecht (De Munt) en kwam uiteindelijk terecht bij de Historische Vereniging Bommelerwaard. Deze mensen brachten me een week of vier geleden in contact met Mimi van Wichen - v.d.Pluijm".

En op vrijdag 11 december 2009 bracht Annette de draagpenning weer terug bij de familie van Wichen en vertelde Mimi nog eens uitgebreid haar ervaringen.
 

Mimi vond het zo'n bijzonder verhaal dat ze Tremele op de hoogte bracht. Ze herinnert zich ook nog dat de naam van Gerrit van Wichen altijd op het watersnoodmonument vermeld stond.

Mimi: "Dat weet ik absoluut zeker, want ik ging elke week daar in de buurt op bezoek. Maar beginjaren '80 is de naam van Gerrit van Wichen na een restauratie verdwenen. Ik heb dat nooit goed begrepen, maar aangenomen dat alleen Koning Willem III belangrijk was. "

Net als Mimi hebben ook Annette en Fons geen flauw idee hoe de draagpenning in Sint Oedenrode terecht is gekomen.

"Naar dat verhaal kunnen we alleen maar raden", zegt Fons Fierens. "Misschien is de watersnoodpenning ooit gestolen uit de keukenlade en ergens anders terecht gekomen. Ik weet wel dat er nooit grond opgebracht is op het volkstuintje maar mogelijk wel mest. Ach, we zullen het wel nooit weten."

"Tja", besluit Annette, "Als die penning nou toch eens kon praten...."

 

watersnoodmonument 1855

  
 
bronnen

  • Mr. Jacob Dirks - Beschrijving der Nederlandsche of op Nederland en Nederlanders betrekking hebbende penningen, geslagen tussen november 1813 en november 1863;

  • Huub van Heiningen - De historie van het land van Maas en Waal;

  • Henk Manders - Het land tussen Maas en Waal;

  • website www.tremele.nl

  • notulen raadsvergadering 24 augustus 1861 gemeente Dreumel;

  • Mondelinge bijdragen van Mimi van Wichen - v. d. Pluijm, Annette v. d. Brand - v. d. Ven, Fons Fierens;
Dit artikel kwam mede tot stand dankzij het werk van onze vertaalgroep!