Baron Joannes L. T. A. L.
 
van Scherpenzeel Heusch

 
   
 
Personalia  

Baron Joannes Ludovicus Theodorus Anthonius Libuinus van Scherpenzeel Heusch werd gedoopt op 13 november 1799 te Oosterhout (Gelderland) en overleed op 14 februari 1872 te Vlodrop.

De Baron werd bij Koninklijk besluit van 16 februari 1816, nr. 62, benoemd in de Ridderschap van Limburg met de titel van Baron op allen en bij Koninklijk besluit van 5 maart 1816, nr. 132, benoemd in de Ridderschap van Luik met de titel van Baron op allen.

Vervolgens werd hij bij Koninklijk besluit van 2 juni 1822, nr. 56, erkend te behoren tot de Nederlandse Adel met de titel van Baron. Hij was Heer van Mierlo en Heer van Dreumel.

 

Hij was de zoon van:

Maria Gerardus Carolus van Scherpenzeel Heusch, geboren op 21 oktober 1759 te Eigenbilzen (België) en

overleden op 14 maart 1810 te Kleef (Duitsland). Hij was Vrijheer van Mierlo en Heer van Dreumel

en

Theodora Joanna Ignatia Adriana Godefrida Antonia Christiana Speyart van Woerden, geboren op 25 december 1758 te Andelst en overleden op 13 augustus 1829 te Neerbosch.

 
De Baron trouwt op 7 september 1828 te Roermond met Maria Isabella Theodora Clout, geboren op 30 maart 1801 te Roermond en overleden op 16 september 1867 te Vlodrop. Zij was de dochter van Henricus Clout, oud-burgemeester van Roermond en van M. (Maria) J. (Josephine) Simon de Vlodrop.


wapen Clout

 
 
 
de Baron als kind de Baron op oudere leeftijd
   
  Militaire loopbaan
  Hij volgde een opleiding aan de artillerieschool te Delft. Hij werd tweede luitenant bij een bataljon infanterie; later (1818-1828) tweede en eerste luitenant bij een regiment lichte dragonders. In augustus 1831 werd Van Scherpenzeel Heusch commandant van de gemobiliseerde burgerwacht van het arrondissement Roermond. Tenslotte was hij in de periode 1831-1839 kolonelcommandant van de burgerwacht in het Kanton Roermond.
   
 
Vermogend echtpaar
Beide echtelieden waren “van huis uit” zeer vermogend.
De Baronesse bezat alléén al in Vlodrop meer dan 100 percelen akker-, bouw- en weiland.

Baron Van Scherpenzeel Heusch was onder meer eigenaar van de goederen, behorende tot de Heerlijkheid Mierlo, gelegen in de gemeenten Mierlo, Lierop en Helmond.

Verder had de Baron veel bezittingen in met name Gelderland, te weten in: Alphen, Beesd (het Hoge en Lage Huis), Bergharen, Deil, Dreumel, Echteld, Elst, Ewijk, Lienden, Mourik, Opijnen, Tiel, Valburg, Wadenoijen, Wageningen en Zoelen.

   

huis Oosterhout (GLD) tijdens de doorbraak in 1820

huis Oosterhout (GLD) anno 2015

   
 
Kasteel Dreumel
Naast de vele landerijen beschikte de Baron in Dreumel over het kasteel “Pollenstein”, eerder bekend onder de naam “Het huis te Dreumel”.

Het kasteel was sedert 1667 in het bezit van de familie Van Scherpenzeel. De zakelijke belangen in Dreumel werden behartigd door een rentmeester. In een periode vóór 1826 was zijn rentmeester de heer Hendrik Gerritzen, lid van de gemeenteraad en assessor van het Schoutambt Dreumel.

In 1850 verkocht de Baron de goederen aan de familie Van Deursen. Waarschijnlijk is het omstreeks 1890 door de toenmalige eigenaar gesloopt.

   
 

Woonplaats

 

Het echtpaar Van Scherpenzeel Heusch vestigde zich in 1828 in Roermond. Vanuit Roermond verhuisden de Baron en de Barones in 1838 naar Baarlo. Zij kochten daar het kasteel “De Berckt”. In juli 1864 namen zij hun intrek in kasteel “Het Steenhuis” te Vlodrop.

   
 
kasteel De Berckt - Baarlo het Steenhuis - Vlodrop
   
 

Belgische nationaliteit
Tijdens de Belgische Opstand was de Baron overtuigd pro-Belgisch. In 1835 nam hij de Belgische nationaliteit aan. Hij bleef echter in Nederland wonen omdat daar zijn bezittingen lagen.

Pro-Belgische gezindheid
De pro-Belgische gezindheid van de Baron is voorts uit de naamgeving van zijn kinderen af te leiden. Zijn tweede zoon, geboren op 21 juli 1831, de dag waarop Leopold I de troon besteeg, kreeg onder andere de voornamen van de koning en de regent: Leopold Erasme Victor Marie. De tweede in 1836 geboren dochter droeg de voornamen Leopoldina Louise Marie Charlotte. 
                                              

   
 

Separatist

 

Na de scheiding van Nederland van België in 1839 ontstonden een Belgisch en een Nederlands Limburg. Onder de Limburgse bevolking leefden echter pro-Belgische gevoelens die gedurende de periode 1840-1848 leidden tot een afscheidingsdrang van het koninkrijk.

In 1848 hing er in Limburg een revolutionaire sfeer. Het revolutiejaar 1848 maakte de Baron tot de voornaamste figuur van deze beweging. Volgens de Baron was Limburg beter af wanneer het deel zou uitmaken van België of de Duitse Bond waarvoor hij daarna in Frankfurt tevergeefs pleitte. De Baron was gekozen tot afgevaardigde van Limburg in de Nationale Vergadering te Frankfurt.

De afscheiding van Limburg van Nederland bepleitte hij voornamelijk om financiële en economische redenen, de hoge belastingen en de staatsschuld. De Nationale Vergadering bleek echter niet bij machte te zijn daadwerkelijk de afscheiding te bewerkstelligen.

Aan de politieke loopbaan van Van Scherpenzeel Heusch kwam daarmede een einde. Tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 1 december 1848 was hij weliswaar in de districten Sittard en Heerlen gekozen, maar hij legde zijn lidmaatschap in mei 1849 neer.

   
 

Om een indruk te krijgen wat voor een invloed onder andere het Verdrag van Wenen (1815), de splitsing van Nederland en België (1830), het Verdrag van Londen (1839) en de Duitse Bond hadden op Limburg en de Limburgse separatistische verzetsbeweging, klik dan op het document “De Limburgse geschiedenis in miniatuurvorm.

   
 

Brochure "L'avenir de la Belgique"
Zijn politieke opvattingen zette de Baron nog uiteen in enige brochures. Op 72-jarige leeftijd liet hij "L'avenir de la Belgique" ("De toekomst van België) verschijnen, waarin hij zijn ideeën over de gebreken van en remedies voor het Belgische politieke bestel uiteenzette. 

De brochure werd in katholieke kringen als antiklerikaal beschouwd. Zij vonden dat de brochure vol stond van o.a. hevige beschuldigingen over Paus, Concilie, Onfeilbaarheid, kerkelijke plechtigheden, en dat deze de geestelijkheid in het algemeen, maar vooral de Jezuïeten, de laakbaarste hartstochten ten laste legt.

De Baron was zich er van bewust dat hij veel negatieve reacties zou krijgen op zijn brochure. Zijn voorwoord in de brochure besluit hij met de woorden: “Ik maak me geen enkele illusie over de verschrikkelijke woedeorkaan, noch de onverzoenlijke haat, die dit geschrift over mijn hoofd zal doen uitbarsten”.

   
 

Geliefd persoon
De Baron was dan wel een kritisch man die bepaald geen blad voor de mond nam maar hij was ook een persoon die betrokken was bij het wel en wee van zijn personeel. Dat blijkt uit zijn testament waarin hij vastlegt geld te schenken aan de armen van Vlodrop en aan zijn personeel (de rentmeester, de koetsier, de keukenmeid en de dienstmeid).

   
 

 

(Bron: De grondwet van 26 maart 1872)

   
 

Watersnood 1855

  Ook de inwoners van Dreumel maar ook die van Lith worden niet vergeten tijdens de watersnood van 1855:
 
 
 

(Bron: Leydse courant van 21 maart 1855)

   
 

Landbouw

 

Na zijn politieke loopbaan hield hij zich bezig met het praktischer en economischer inrichten van de landbouw. In 1858 blijkt hij over een hakselmachine te beschikken en tot het aanschaffen van een karninstallatie te willen overgaan.

   
 

 

(Bron: De grondwet van 19 maart 1872)

   
  Overlijden
  De Barones overleed in 1867, de Baron in 1872. Beiden werden bijgezet in de grafkelder op het oude kerkhof in Vlodrop (onder Roermond).
   
 

Belangstelling bij de begrafenis

   
 
   
 

bidprentje Barones van Scherpenzeel
 
  toegangspoort naar grafkelder op het oude kerkhof
   
 
  grafkelder oude kerkhof in Vlodrop
     
 
overlijdensadvertentie
Baron van Scherpenzeel
  bidprentje
Baron van Scherpenzeel
     
   

De Heer Van Scherpenzeel Heusch had een Belgische onderscheiding. Hij was Ridder in de orde van Leopold.

     
 
 

Wapen van de familie Van Scherpenzeel Heusch boven de deur van het patronaatsgebouw in Mierlo

   
 

In 1912 schonk Gravin Leopoldina d’Alcantara, geboren Van Scherpenzeel Heusch, geld voor de bouw van het patronaatsgebouw.

Haar man, Graaf d’Alcantara, liet voor het patronaatsgebouw bij de kerk in Mierlo een tegeltableau maken, waarop het familiewapen van Van Scherpenzeel Heusch prijkt.

(Bron: Het boek "Mierlo van oorsprong tot heden")

   
 

Op het wapentableau boven de deur staat dan ook het familiewapen met het opschrift "in pharetra et sagitta" (met de pijl in de koker), hetgeen vrij vertaald zou kunnen betekenen: bewaar de vrede.

Bij het overlijden van Gravin Leopoldina d’Alcantara, geboren Van Scherpenzeel Heusch, bleek de familie d’Alcantara / Van Scherpenzeel Heusch alleen al aan grond over 3450 hectaren te beschikken.

(Bron: Het boek “150 jaar kerk, parochie H. Lucia Mierlo”)

   
   
 

Enige erfgenaam

 

Het gezin Van Scherpenzeel had vijf kinderen:

1. Alphonse J.S., geboren 31-12-1829 / overleden 30-4-1837.
2. Leopold E.V.M., geboren 21-7-1831 / overleden 28-10-1831.
 

 

3. Maria T.V., geboren 24-10-1832 / overleden 26-12-1860 (gehuwd met F.M.C.O.H.A.P de Weichs de Wenne).     
 

 

   
 

4. Theodorus H.H., geboren 18-5-1840 / overleden 20-5-1840.

Na het overlijden van de Baron gingen alle onroerende goederen en bijna alle roerende goederen naar de enige nog in leven zijnde nakomelinge, namelijk:

5. Leopoldina L.M.C. Barones Van Scherpenzeel Heusch, geboren 20-6-1836 te Ruremonde / overleden 18-2-1920 te Gand, echtgenote van Stephan M.J.F.S. Graaf d’Alcantara. Zij ontving de Pauselijke onderscheiding Pro Ecclesia et Pontifice.

   
 
  huwelijksaankondiging Stéphane d'Alcantara
   
 

Uitgebreide beschrijving:
"Earl O. Alcantara, commandant opdracht van St. Gregorius de Grote, Karel III van Spanje en Isabella de Katholieke en Gravin O. Alcantara, Vrouwe van de orde van Marie Louise, hebben de eer om u te informeren over het huwelijk van hun zoon, met Miss barones Scherpenzeel-Heusch; Baron Scherpenzeel Heusch, Ridder in de Orde van Leopold, voormalig lid van het Europees Parlement waarin Duitsland, voor het hertogdom Limburg en Baroness Scherpenzeel Heusch hebben de eer om u te informeren over het huwelijk van hun dochter, met graaf Stéphane Alcantara;

Huwelijksaankondiging 1863/08/04 Castle Aveschoot;

Huwelijksaankondiging 1863/08/04 Castle Baerlo".

   
 
  huwelijksaankondiging Baron Van Scherpenzeel Heusch.
   
 
bidprentje van Leopoldina L.M.C. Barones van Scherpenzeel Heusch
   
 

De gehele nalatenschap van Leopoldina vererfde vervolgens in de familie d’Alcantara.

In een eigenhandig geschreven testament van 1 januari 1872 verzocht de Baron aan zijn dochter Leopoldina om bij kinderloos overlijden testamentair te willen beschikken dat de blote eigendom van de Heerlijkheid Mierlo op een van de zonen van zijn neef Baron Adrien de Heusch van de Zangerije zou overgaan, opdat:

“de voormelde Heerlijkheid van Mierlo, die bij de vierhonderd jaren familie-eigendom is, zo lang mogelijk in de familie verblijve”.
(citaat uit het testament)

   
 

Familiewapen

 

Wapenvoerder: Joannes Ludovicus Theodorus Anthonius Libuinus van Scherpenzeel Heusch. Bij Koninklijk besluit van 2 juni 1822, nr. 56, werd voor hem erkend de titel van Baron op allen en werd hem bevestiging verleend van de door wijlen zijn vader, Maria Gerardus Carolus van Scherpenzeel Heusch gevoerde naam en werd hem tevens vergund zijn wapen te vierendelen met dat van Van Scherpenzeel (voordien was de naam De Heusch).

   
 

Samengevat: Na de Franse bezetting werd in het Koninkrijk Nederland de Adel opnieuw beoordeeld op het behouden/verkrijgen van een adellijke titel.

Bij Koninklijk besluit van 2 juni 1822, nr. 56, werd zijn bestaande titel van Baron (ook voor zijn kinderen) opnieuw bevestigd. Tevens mocht hij de door wijlen zijn vader, Maria Gerardus Carolus van Scherpenzeel Heusch, gevoerde naam voeren. Toegestaan werd zijn wapen te vierendelen met dat van Van Scherpenzeel (voordien was de naam De Heusch).

 

   
 
wapen Van Scherpenzeel wapen Van Scherpenzeel Heusch