Gewoon Barbarakruid

verbonden met de historie van Dreumel


redactie - Wilma van Oss


Kruisbloemen (Brassicaceae)

Dit jaar staat in de rubriek ‘Plant van de maand’ de familie Kruisbloemen centraal. De wetenschappelijke naam van deze familie is Brassicaceae, vernoemd naar de belangrijkste vertegenwoordigers: de 'kolen' (Bloemkool, Boerenkool, Witte, Rode en Chinese kool, Broccoli, Spruitjes, Koolrabi en Radijs). Naast deze cultuurplanten komen er in deze familie ook veel akkeronkruiden voor. De familie dankt om deze reden de verspreiding vooral aan de mens.

 

De kenmerken, die alle familieleden gemeen hebben, zijn de bouw van de bloemen, de bloeiwijze (de manier waarop de bloemen aan de stengel staan) en de vruchtjes.

 
  De stand van de bloemblaadjes lijkt op een kruis. Vandaar de naam Kruisbloemigen. In het midden staan zes meeldraden (2 korte en 4 lange).  
  De bloeiwijze is een tros. Hierbij staan de bloempjes spiraalsgewijs op steeltjes langs de bloemspil.  
  De vruchtjes zijn hauwen/ hauwtjes (dat is afhankelijk van de afmeting). Ze lijken op bonen, maar als je ze doormidden snijdt, zie je een tussenschot, dat de vrucht in twee holten verdeelt. Dit hebben bonen niet.  
 
Er zijn veel soorten in deze familie, die heel veel op elkaar lijken. Vooral de cultuurplanten, zoals Koolzaad en Koolraap welke zijn verwilderd en ook in de Dreumelse bermen voorkomen, zaaien verwarring.

Deze soorten lijken sprekend op elkaar, maar ook op hun ‘wilde’ familieleden. Zelfs de mensen, die ervoor doorgeleerd hebben, lukt het vaak niet om ze van elkaar te onderscheiden.

Het heeft mij er niet van weerhouden de in Dreumel inheemse soorten te portretteren. De cultuurplanten zullen niet in deze rubriek worden beschreven.
 

 

Gewoon barbarakruid  (Barbarea vulgaris)

 
   

Naamgeving

Barbarakruid is vernoemd naar  Sint Barbara, de maagd en martelares waaraan de Dreumelse RK kerk is toegewijd en waar ook het klooster (nu zorginstelling) en de muziekvereniging naar vernoemd zijn.

  Beeld van de H. Barbara dat in de kerk van Dreumel staat.  
 
Voorkomen
Gewoon barbarakruid is een soort, die in het rivierengebied vrij algemeen voorkomt. Je vindt het langs de dijken en op de uiterwaarden. Het meest bekende verhaal rond de heilige Barbara is het volgende.

Haar vader, die een fanatieke christenvervolger was, besloot Barbara van de christenen weg te houden door haar in een toren, nabij het huis, in te sluiten. Hij gaf opdracht voor de bouw van deze toren en hierin moesten twee vensters komen. Barbara gaf echter de opdracht om er drie in te plaatsen om zo de heilige Drie-eenheid als symbool in de muur te kunnen zien.

Bij afwezigheid van haar vader liet zij zich dopen. Haar vader ontstak in woede en sleepte haar voor de stadhouder die het meisje liet geselen. Christus zelf zou in de nacht haar wonden verzorgd hebben. Steeds weer werd zij op bevel van de stadhouder vreselijk gefolterd maar een engel bedekte haar vreselijke wonden met een wit kleed. Toen de stadhouder bemerkte dat het niets uithaalde, liet hij het meisje door het zwaard ombrengen. Het was haar eigen vader die dit vonnis voltrok. Gelijk daarop werd hijzelf door de bliksem getroffen.

Daarom geldt de heilige Barbara als beschermster tegen brand en bliksem en tegen een plotselinge dood. De datum van Barbara's dood is niet precies bekend. Men denkt in het begin van de derde eeuw. Ze wordt op 4 december herdacht, maar is in 1969 van de officiële heiligenkalender geschrapt.

 

Dreumelse naamgenoten

  Zorgcentrum St. Barbara ►

  

 ◄ RK Kerk St. Barbara

 

Harmonie St. Barbara ►

     
Herkenkenmerken

Gewoon barbarakruid is tweejarig en wordt tussen 20 tot 90 cm hoog.


De soort bloeit van april tot in juni. De gele kroonblaadjes zijn tussen 5 en 7 mm groot. De vier gele kroonbladen zijn dubbel zo lang als de vier groene kelkbladen.
 

 

De plant overwintert met groen blijvende bladrozetten. 

De bladeren die langs de stengel staan zijn donkergroen en hebben geen steel. Dit zijn belangrijke kenmerken, omdat ze zich hiermee onderscheiden van een groot aantal familieleden, dat sprekend op deze soort lijkt.

     
Gewoon barbarakruid is eetbaar!
Gewoon barbarakruid is één van de vroegst verschijnende wilde planten. Een vergeten groente, die boordevol vitamine C zit! Gebruik de blaadjes in salades en bij vis!