Kruisbloemen (Brassicaceae) |
Dit jaar staat in de rubriek
‘Plant van de maand’ de familie Kruisbloemen centraal. De
wetenschappelijke naam van deze familie is Brassicaceae,
vernoemd naar de belangrijkste vertegenwoordigers: de 'kolen'
(Bloemkool, Boerenkool, Witte, Rode en Chinese kool, Broccoli,
Spruitjes, Koolrabi en Radijs). Naast deze cultuurplanten komen er
in deze familie ook veel akkeronkruiden voor. De familie dankt om
deze reden de verspreiding vooral aan de mens. |
|
De kenmerken, die alle
familieleden gemeen hebben, zijn de bouw van de bloemen, de
bloeiwijze (de manier waarop de bloemen aan de stengel staan) en de
vruchtjes. |
|
|
|
|
|
De stand van de bloemblaadjes lijkt op een
kruis. Vandaar de naam Kruisbloemigen. In het midden
staan zes meeldraden (2 korte en 4 lange). |
|
|
|
De
bloeiwijze is een tros. Hierbij staan de
bloempjes spiraalsgewijs op steeltjes langs de
bloemspil. |
|
|
|
De vruchtjes zijn hauwen/ hauwtjes (dat is
afhankelijk van de afmeting). Ze lijken op bonen,
maar als je ze doormidden snijdt, zie je een
tussenschot, dat de vrucht in twee holten verdeelt.
Dit hebben bonen niet. |
|
|
|
|
Er zijn veel soorten in deze
familie, die heel veel op elkaar lijken. Vooral de cultuurplanten,
zoals Koolzaad en Koolraap welke zijn verwilderd en ook in de
Dreumelse bermen voorkomen, zaaien verwarring.
Deze soorten lijken sprekend op elkaar, maar ook op hun ‘wilde’
familieleden. Zelfs de mensen, die ervoor doorgeleerd hebben, lukt
het vaak niet om ze van elkaar te onderscheiden.
Het heeft mij er niet van weerhouden de in Dreumel inheemse soorten
te portretteren. De cultuurplanten zullen niet in deze rubriek
worden beschreven. |
|
|
Gewoon
barbarakruid (Barbarea vulgaris) |
|
|
|
|
Naamgeving
Barbarakruid
is vernoemd naar Sint Barbara, de maagd en martelares
waaraan de Dreumelse RK kerk is toegewijd en waar ook het
klooster (nu zorginstelling) en de muziekvereniging naar
vernoemd zijn. |
|
|
Beeld van de H. Barbara dat in de kerk van Dreumel
staat. |
|
|
|
|
Voorkomen |
Gewoon barbarakruid is een soort, die in
het rivierengebied vrij algemeen voorkomt. Je vindt het langs de
dijken en op de uiterwaarden. Het meest bekende verhaal rond de
heilige Barbara is het volgende. Haar
vader, die een fanatieke christenvervolger was, besloot Barbara van
de christenen weg te houden door haar in een toren, nabij het huis,
in te sluiten. Hij gaf opdracht voor de bouw van deze toren en
hierin moesten twee vensters komen. Barbara gaf echter de opdracht
om er drie in te plaatsen om zo de heilige Drie-eenheid als symbool
in de muur te kunnen zien.
Bij afwezigheid van haar
vader liet zij zich dopen. Haar vader ontstak in woede en sleepte
haar voor de stadhouder die het meisje liet geselen. Christus zelf
zou in de nacht haar wonden verzorgd hebben. Steeds weer werd zij op
bevel van de stadhouder vreselijk gefolterd maar een engel bedekte
haar vreselijke wonden met een wit kleed. Toen de stadhouder
bemerkte dat het niets uithaalde, liet hij het meisje door het
zwaard ombrengen. Het was haar eigen vader die dit vonnis voltrok.
Gelijk daarop werd hijzelf door de bliksem getroffen.
Daarom geldt de heilige Barbara als
beschermster tegen brand en bliksem en tegen een plotselinge dood.
De datum van Barbara's dood is niet precies bekend. Men denkt in het
begin van de derde eeuw. Ze wordt op 4 december herdacht, maar is in
1969 van de officiële heiligenkalender geschrapt. |
|
Dreumelse naamgenoten
Zorgcentrum St. Barbara ►
◄ RK Kerk St.
Barbara
Harmonie St. Barbara ►
|
|
|
|
|
|
|
Herkenkenmerken |
Gewoon barbarakruid
is tweejarig en wordt tussen 20 tot 90 cm hoog.
De soort bloeit van april tot in juni. De gele kroonblaadjes
zijn tussen 5 en 7 mm groot. De vier gele kroonbladen zijn
dubbel zo lang als de vier groene kelkbladen. |
|
|
|
|
De plant overwintert
met groen blijvende bladrozetten.
De bladeren die langs de
stengel staan zijn donkergroen en hebben geen steel.
Dit zijn belangrijke kenmerken, omdat ze zich hiermee
onderscheiden van een groot aantal familieleden, dat
sprekend op deze soort lijkt. |
|
|
|
|
|
Gewoon barbarakruid
is eetbaar! |
Gewoon barbarakruid
is één van de vroegst verschijnende wilde
planten. Een vergeten groente, die boordevol vitamine C zit!
Gebruik de blaadjes in salades en bij vis! |
|