De klaproos

symbool bij dodenherdenking


redactie - Wilma van Oss


Grote(Gewone) klaproos (Papaver rhoeas)

Naamgeving

Bij regenweer klapt de bloem dicht, vandaar de naam klaproos. In Vlaanderen wordt de klaproos om die reden ook wel onweersbloem of donderbloem genoemd. Het ratelende geluid van de rijpe zaden in de zaaddozen, als ze geschud worden, is een andere verklaring voor de naam.

De geslachtsnaam Papaver is mogelijk ontleend aan het Keltische woord papapap. Het plantensap werd in de pap gedaan om kleine kinderen rustiger te maken. De soortaanduiding rhoeas betekent afvallend. Dit verwijst naar de bloemblaadjes, welke snel afvallen.

 
Groeiplaats
In de 19e eeuw en in het begin van de 20e eeuw was de Grote klaproos zeer algemeen in graanakkers. De soort zorgde samen met de Korenbloem voor de kleurrijke akkers.

Door de intensieve landbouw zijn de klaprozen in de akkers vrijwel verdwenen. Nu kennen we de Grote klaproos vooral van de pas ingezaaide bermen, welke door deze bloemen rood worden gekleurd. Wanneer er niet meer in de bodem wordt gewoeld, verdwijnen ze.

   

Herkenkenmerken
De soort hoort tot de Papaverfamilie (Papaveraceae).

Deze éénjarige plant wordt 20-80 centimeter hoog.

De alleenstaande bloemen hebben kroonbladen die 2 tot 4 cm lang zijn. Ze zijn rood en hebben een zwarte vlek aan de voet.

Het kale vruchtbeginsel is omgekeerd eivormig, met 8 tot 14 donkerpaarse stempelstralen die aan de top over elkaar heen liggen. De meeldraden zijn blauwachtig.

De bloemstelen zijn borstelig behaard.

 
slaapbol - bloem slaapbol - zaaddoos
 
Klaproosdag

In de Eerste Wereldoorlog dachten de soldaten dat klaprozen groeiden op plaatsen waar bloed van gesneuvelde soldaten had gevloeid. Dit kwam omdat klaprozen massaal groeiden en bloeiden op velden waar een jaar eerder een zware veldslag had plaatsgevonden.

De verklaring is dat de in de door de loopgraven en door bommen omgewoelde grond, de zaden van de klaproos aan het licht werden blootgesteld. En dit is precies wat de soort nodig heeft om te kunnen ontkiemen.

De Canadese militaire arts John Mc Crae schreef voordat hij sneuvelde het gedicht “In Flanders’ Fields”, waarin de klaproos wordt opgevoerd als symbool voor het bloed dat vloeide.

Op 11 november 1918 eindigde de eerste wereldoorlog, maar de eigenlijke plechtige herdenking vindt ieder jaar plaats op de zondag die het dichtst in de buurt ligt van die datum. Op deze dag worden alle gevallenen van de Eerste Wereldoorlog en alle oorlogen en alle gewapende conflicten sindsdien herdacht.

   
Deze dag wordt in het Verenigd Koninkrijk en alle andere landen van het Gemenebest "Remembrance Day" of "Poppy Day" genoemd.

Vanaf 1922 verkoopt Royal British Legion kunststof klaprozen die op de kleding worden gedragen, ter nagedachtenis aan al deze gevallenen.

Met de opbrengst van de verkoop worden oorlogsslachtoffers of hun nabestaanden ondersteund.

 

een poppy wreath: een krans van kunststof klaprozen

 

1999: Onthulling "Hadwin and Stopher Memorial"door groep 8 van adoptieschool "De Oversteek" uit Dreumel.
Alle kinderen dragen een grote klaproos

 
Bij de onthulling van het "Hadwin and Stopher Memorial" op de Waaldijk nabij fort Sint Andries werd de klaproos door de kinderen van adoptieschool "De Oversteek" uit Dreumel gebruikt om het beeld, ontworpen door Martien v.d. Houdt uit Dreumel, te onthullen. Als bij de jaarlijkse herdenking op 4 mei Engelse bezoekers aanwezig zijn, leggen ze ook vaak een krans van kunststof klaprozen.