Valeriaan

een natuurlijke rustbrenger

redactie - Wilma van Oss
 

Echte valeriaan (Valeriana officinalis)

Naamgeving

De geslachtsnaam Valeriana is afkomstig van het Latijnse woord ‘valere’ wat ‘in gezondheid’ betekent. De soortaanduiding officinalis betekent ‘uit of van apotheken’. De soortnaam duidt dus op het gebruik van de soort als bestrijder van ziekten.

 

In Nederland komt ook de inheemse kleine valeriaan voor, maar die is vrij zeldzaam en zul je in Dreumel niet tegenkomen.

 

De soort is lid van de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). Dat is pas kort geleden ontdekt en zij die hierover gaan hebben de soort in deze familie opgenomen en de eigen familie is opgeheven. Zo gaat dat (ook) in het plantenrijk.

 
   
Groeiplaats
Echte valeriaan tref je aan op natte tot vochtige, voedselrijke grond aan waterkanten, in grienden en moerasbossen en in de uiterwaarden.
 
Herkenkenmerken
  De bloeitijd is in juli, maar je kunt ze dankzij een tweede bloei tot in september nog in bloei aantreffen. De plant bloeit met paars-roze bloempjes in dichte trossen.  
 

De hoogte van deze overblijvende plant is 60 tot 120 centimeter. De tegenoverstaande, geveerde  bladeren bestaan uit 9 tot 21 blaadjes.
 De plant heeft een wortelstok.

  
 
Gebruik


Medicinaal
De plant is en wordt gebruikt voor allerlei kwalen. De rustgevende werking werd pas in de 18de eeuw ontdekt. De voornaamste werkzame rustgevende stoffen worden uit de wortelstokken gewonnen. Deze stoffen werken ontspannend zonder de concentratie te verminderen en is om die reden nog steeds populair bij examenkandidaten.

Uit het standaardwerk van Br. Aloysius1902 de volgende recepten:

‘De wortel van de valeriaan zamelt men in het voorjaar.

Het afkooksel van 10-20 gram per 1,2 liter water of 1-4 gram poeder van de gedroogde wortel.

Het wordt geprezen bij chronische zenuwkwalen en in koortsige ziekten, bij beginnende epilepsie, vitusdans, hysterie, hypochondrie, duizelingen, maagkramp, zenuwachtige hoofdpijn, verlammingen en slijmberoerte (verstikking ten gevolge van snelle afscheiding van groote hoeveelheden slijm in de luchtwegen).

Het is een uitstekend middel tegen wormen, wijl de wormen gedood worden en de daartoe ontstane zenuwtoevallen, bedaren of ophouden. Verder tegen krampachtige asthma, beven der lidmaten, zenuwbrakingen, maag- en buikpijn, heeschheid door zenuwen of geheel verlies van de stem (ahonie), hartkloppingen en tongverlammingen.

Oude lieden, die aan oogverzwakking lijden, nemen ’s morgens 3 gram poeder met een weinig honing in; de ogen worden daardoor versterkt.’

Drug voor katten
De wortelstok verspreidt een karakteristieke geur, waar katten niet rustig maar juist opgewonden van worden.