Jacobskruiskruid


redactie - Wilma Driessen - van Oss


Nederlandse naam: Jacobskruiskruid
   
Wetenschappelijke naam: Senecio jacobaea
   
Bloeimaand: juli - september
   

Naamgeving

De kruiskruiden horen bij het geslacht Senecio, wat grijsaard betekent. Dit heeft te maken met het feit dat wanneer de plant (bijna) uitgebloeid is de bloeiwijze vol haartjes zitten.

Dit is het pluis van de vruchtjes, die moeten zorgen dat de vruchtjes door de wind worden meegenomen of aan de vacht van dieren blijven kleven. De  naam Jacob (jacoba) verwijst naar de feestdag van Sint Jacobus de oudere op 25 juli. Dit is midden in de bloeiperiode: de eerst bloeiende planten zien we  in juni en de bloei duurt tot in september.

 

Voorkomen

Jacobskruiskruid is een plant die in Nederland thuishoort. De plant groeit als een van de eersten op opengewerkte grond en is niet erg kieskeurig ten aanzien van de bodemsamenstelling, maar heeft een voorkeur voor armere gronden.

 

Voor de vestiging (kieming) is open grond nodig, bijvoorbeeld door beschadiging van de zode door de intensieve begrazing, vertrapping of door erg ruig maaien. Om de laatste reden komt de plant steeds meer in wegbermen en natuurgebieden voor.

 

Giftig voor mens en dier

Jacobskruiskruid  is giftig voor de meeste zoogdieren.  De plant bevat hoge concentraties alkaloïden die blijvende schade toebrengen aan de lever. Vooral koeien en paarden lopen gevaar.

 

Al een kleine hoeveelheid Jacobskruiskruid in het voer vormt een gezondheidsrisico omdat het gif niet wordt afgebroken, maar ophoopt in de lever. Het leidt, al naar gelang de hoeveelheid gegeten planten uiteindelijk tot de dood.

Senecio

 

 

Schapen zijn minder gevoelig voor Jacobskruiskruid, omdat in de darm het gif uit Jacobskruiskruid (gedeeltelijk) onschadelijk wordt gemaakt. Ook voor de mens is Jacobskruiskruid giftig. 

 

Droge planten, hooi en kuilgras vormen grootste gevaar!
Vers Jacobskruiskruid heeft een vieze smaak en stinkt en wordt door grazend vee in het algemeen niet gegeten. Eenmaal verdroogd (in de nazomer) of geoogst als hooi of kuilgras verliest de plant zijn smaak en geur en wordt het kruid wel gegeten door dieren. 
 

Heel geslacht kruiskruid is niet pluis

Er zijn veel meer soorten kruiskruiden in Nederland en die zijn allemaal giftig. Er wordt over deze soorten minder ophef gemaakt omdat ze minder massaal voorkomen op plaatsen waar runderen en paarden grazen of wordt gehooid of minder giftig zijn.

 

Soort rukt op

Jacobskruiskruid heeft zich de afgelopen jaren in geheel Europa explosief uitgebreid. De verspreiding gaat erg snel doordat de plant 75.000 tot 200.000 zaden kan maken en zaad heeft dat heel lang kiemkrachtig blijft.

 

In Nederland werd de verspreiding bevorderd door het verschralen van natuurgebieden, een natuurvriendelijk beheer van het openbaar groen en het gebruik van bloemrijke wildkruidenmengsels (waaronder Jacobskruiskruid) bij de aanleg van tuinen en bermen. 

 

Problemen voorkomen

Voorkom open plekken (door overbegrazing, maaimachines) deze bieden prima vestigingsmogelijkheden voor de plant. Als het om weinig planten gaat is handmatige  (handschoenen aan!)) verwijdering een goede optie.

 

Bij veel planten is het advies: tweemaal per jaar maaien, waarbij de eerste maaibeurt voor half juli er voor  zorgt dat de plant voor de bloei wordt afgemaaid. De hergroei wordt verwijderd in de tweede maaibeurt van eind augustus, begin september.

 

Soort heeft ook zijn goede kanten

Voor de meeste insectensoorten is Jacobskruiskruid niet giftig, sterker nog, sommige soorten moeten het júist van deze plant hebben. De bloemen leveren veel nectar en stuifmeel 
 
Er komen veel soorten vliegen, zweefvliegen, allerhande bijensoorten, graafwespen en vlinders op af.  Men schat zo'n 150 soorten. En 30 insectensoorten leven als larve van de plant.

De Sint-Jacobsvlinder is wel de meest bekende. Het is een nachtvlinder die overdag vliegt. Door zijn kleuren valt hij goed op. 

De rupsen  van deze vlinder zijn geel/oranje-zwart gestreept (zebrarups). Zij kunnen zonder het Jacobskruiskruid niet overleven.

Jacobsvlinder

 

 

 

rups van de Jacobsvlinder

Jacobskruiskruid in Dreumel

Ook in Dreumel rukt het Jacobskruiskruid op, vooral in de bermen langs de Van Heemstrabaan, maar ook langs de dijk en hier en daar in de uiterwaarden.

 

Een gewaarschuwd mens telt dus voor twee!!