De watersnood van 1784 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Uit de Kroniek van Nijmegen: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1784. De Waal was van den 30
December tot den 29 Februarii met ijs bezet gebleven. Den 28 raakte de
Rivier los, dog des avonds stopte dezelve wederom. Den 29 raakte ze aan het gaan, en dreef opgepropt met (x) ijs, 't welk zig te Dreumel opstopte, waar door het water in den nacht van den 1 Maart zodanig begon te wassen, dat de Waal, die eenige uuren te vooren op twaalf voeten stond aan de Nijmeegsche peilpaal, tot op vier en twintig voeten en zes duimen rees. Het water bruischte geweldig aan op de
Stad, en brak den Dijk bij de Hunerpoort, meede nemende de (ij) Sluizen, en
een gedeelte van den Melaten-tooren. Zeventien doorbraaken wierden in de
Waaldijken veroorzaakt, en daar door het Schependom en Rijk van Nijmegen, de
Ampten tusschen Maas en Waal, Over- en Neder-Betuwen, Thielre-waard, Beest
en Rhenoij met de beneden leggende landen ten eenemaal overstroomd. Te Weurt
liep het water twee en meer voeten over den Dijk, waar door dezelve (z)
bezweek |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
bron: Kroniek van Nijmegen, blz. 270 - www.noviomagus.nl | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Als gevolg van een zeer strenge winter vormde zich tussen
december en1783 en januari 1784 een zware ijsdam op de Waal tussen Druten en
Dreumel. Toen vanaf 21 februari de dooi zeer krachtig inzette, ging dat
gepaard met scherpe temperatuursstijgingen en hevige regenval. Al vrij snel
kwam er vanuit het Duitse middengebergte een stortvloed van water richting
rivierengebied.
Op 27 februari 1784 kwam het ijs bij Nijmegen los en dreef al het ijs stroomafwaarts. Aangezien bij Druten de rivier nog steeds vastzat, werd het ijs tegengehouden en hoopte het zich op. De inwoners van Maas en Waal deden wat ze konden om een nieuwe ramp te voorkomen. De boeren voerden mest aan en de dorpsbesturen leverden noodmaterialen om de dijken te verstevigen en op te kisten. |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kolk (wiel) ter hoogte van de scheepswerf |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Toch was er geen redden aan. In de nacht van 28 op 29 februari 1784 braken de dijken langs de waal op maar liefst elf plaatsen. In Dreumel brak de dijk op twee plaatsen. Naast bovenstaande doorbraak, begaf de Waaldijk het ook nog ter hoogte van de scheepswerf waar een kolk nog steeds aan deze gebeurtenis herinnert. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Op de voorgrond de wiel met middenachter de doorgang naar het Vaticaan |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Overzicht van de situatie in vroeger tijd. De cirkel markeert de Kraaienhoek. Het gearceerde deel is de plaats van de houtkap. De wiel van 1811 wordt in de volksmond "Het Vaticaan" genoemd.** | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dit gedeelte uit de kadastrale kaart van 1821 illustreert de toenmalige bewoning. Links de afrit naar de Hogeweg; iets daarboven de concentratie huizen die men in Dreumel de "Kraaienhoek"noemt. Het huis midden tussen de wielen en de huizengroep aan de rechterkant maken duidelijk waar het dijktracé voor 1811 gelopen heeft. De huizen aan de rechterkant zijn allemaal verdwenen. Het laatste gebouw wat hier heeft gestaan was de "rooi schuur". Deze schuur stond op de plaats waar zich nu de afrit naar het "Buskespad"en de "Vonkerplas" bevindt. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hulp aan getroffenen | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Een uitvoerig verslag van alle gebeurtenissen in februari en maart van het jaar 1784 wordt gedaan in: "Rekening en verantwoording der liefdegiften ingezameld ten behoeve der Noodlijdenden, door de overstroomingen van ’s lands rivieren, in het jaar MDCCLXXXIV". In Amsterdam en andere grote plaatsen binnen de Verenigde Nederlanden werden inzamelingsacties gehouden door de "Commissie ter Directie van het Departement des Oeconomischen Taks". Kleding en mondvoorraad als gort, boter, siroop, kaas, erwten, stokvis, spek, rogge en bier werden voor de getroffenen ingekocht en verscheept. Hulp aan het overlevende vee was moeilijker. De boeren hadden zich weliswaar met hun vee op dijken of hoger gelegen plaatsen en kerken in veiligheid kunnen brengen, maar hulp in de vorm van hooi, stro, voederbieten was onmogelijk; alles was overstroomd of weggespoeld. Om het vee toch nog iets te kunnen bieden werd het riet van de daken gehaald en het stro uit de bedden. Volgens de verantwoording van 13 oktober 1790 werd een totaal bedrag van 244.432 gld, 13 stuiver en 14 cent ingezameld en uitgedeeld. In deze verantwoording werd per gebied en plaats opgegeven voor welke schade, t.w. voor verloren vee, beschadigde huizen, e.d. een uitkering werd gedaan met vermelding van de getroffen persoon. Hieronder volgt een lijst van getroffenen in Dreumel: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bron: RAN, Zoeklicht in zilver, Genealogische Heraldische Bundel. Nijmegen, 1995. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|