|
redactie - Tineke Vink - Liefkens
|
|
|
|
|
Terwijl
ik achter de computer zit en eigenlijk een beetje aan het
denken ben “Wat zal het volgende dier van de maand kunnen
worden?” komt het antwoord op deze vraag zo voorbij vliegen: het Koolmeesje.
Als ik uit het raam kijk, hangt buiten precies in mijn
oogrichting een mezenpot. Dat is een aarden kruik die in de
breedte tegen de muur hangt.
Voor de opening landt een
koolmees. Met een hele hoop herrie en stoer gedrag gaat hij
de mezenpot in.
Op zoek naar eten.
Spinnetjes die dachten lekker beschut de wintermaanden door te
brengen in een veilige mezenpot hebben op deze lente aanvoelende
middag toch pech. |
 |
| |
|
|
|
De
koolmees komt zeker weer terug om in het voorjaar een gezinnetje te
stichten in onze mezenpot. Elk jaar genieten wij van zorgzame mezen,
die hun kroost grootbrengen op nog geen twee meter afstand van ons
en alleen een raam ertussen. Prachtig! |
| |
|
Algemene
informatie |
|
Het is
misschien wel het bekendste vogeltje van Nederland: de
koolmees. Vrijwel iedereen die een nestkast in de tuin, park of bos
heeft hangen kan rekenen op de aanwezigheid van deze
geel-groen-zwarte acrobaat. Verder komen zij in heel Europa, Azië en
Noord-Afrika voor.
|
|
Nestplaats |
|
Zij
hebben een groot aanpassingsvermogen om een nestplaats te
vinden. Nesten zijn al gevonden in verkeerslichten,
ongebruikte machines en regenpijpen. Ik weet dat de Maria school in
Boven Leeuwen elk jaar een paartje koolmezen in de brievenbus
van de school heeft. De conciërge hangt er dan het naambordje “ Fam.
Mees” bij. Ik hoop dat ze de mezen op tijd vertellen dat er naar een
andere woning gekeken moet worden nu het nieuwe Kulthuis er komt en
de oude school met z’n uitnodigende brievenbus afgebroken wordt. De
koolmees krijgt 8 tot 10 jongen. De broedtijd is 13 of 14 dagen.
|
|
 |
| |
|
Uiterlijk |
|
Mannetje
en vrouwtje lijken sterk op elkaar. Allebei hebben zij een
gitzwart alpinopetje op. Maar toch zijn ze goed te
onderscheiden. Mannetjes hebben namelijk een flinke brede zwarte
stropdas over de gele borst hangen, terwijl dat bij de vrouwtjes
slechts een dun sjaaltje is. De lengte is 14 cm en het
gewicht 20 gram.
|
|
Zang |
|
De
koolmees is bekend om zijn repertoire aan geluiden. Een beetje
koolmees kent wel 40 varianten op de koolmeeszang. Door overal in
zijn territorium een ander deuntje te zingen, denken mezen uit de
omgeving dat het gebied al druk bewoond is door koolmezen. Over
elkaar voor de gek houden gesproken... De buurmees past precies
hetzelfde truckje toe! |
|
Leefgewoonte |
|
De
koolmees is een holenbroeder. In Nederland leven veel meer
koolmezen dan er natuurlijke boomholten zijn. Het aantal hangt dan
ook af van de beschikbare natuurlijke en kunstmatige holen die
onmisbaar zijn voor de nachtrust en voortplanting van deze vogel.
Een groot deel van de mezen bewoont dan ook een nestkast. De
wintersterfte is minimaal. Door gul gegeven vetbollen en pindanetjes
is de sterfte lager dan in een natuurlijker situatie. Toch wordt een
koolmees maar een of twee jaar oud.
|
|
Voedsel |
|
In de zomer zijn insecten en rupsen favoriet.
Bij schaarste pakken ze ook wel plantaardig voedsel, zoals
oliehoudende zaden en hazelnoten. In de winter bezoeken ze
graag de voedertafel. Het is prachtig een mees aan een
vetbol te zien bungelen of een mees een pinda geklemd tussen
de fragiele pootjes met zijn snavel zien te bewerken.
Ook vertelde Bert de Jong dat de koolmees met z’n snavel bij
zijn bijenkast op het aanvliegplankje gaat zitten tikken. |
 |
| |
|
|
|
De bijen in de kast worden nieuwsgierig, komen kijken door
de vliegopening en …..hap de koolmees heeft een bijenmenu.
|
|
Jonge mezen krijgen 40 tot 70 keer per dag een portie
voedsel, meestal muggen en rupsen.
Als ze 18 dagen oud zijn en goed in de veren zitten verlaten
ze de nestkast. Een koolmees heeft meestal één broedsel per
jaar. |
|
|
|
Toch
hebben koolmezen zorgen! |
|
Het lukt
de laatste tien jaren niet meer om de eieren precies op het goede
moment te leggen. Iedere keer zijn de meesjes te laat. Zodra de
jongen uit het ei kruipen en Pa en Moe volop rupsen als voedsel
moeten gaan zoeken is de piek van de rups net voorbij. Die zit dan
net in zijn cocon en is onbereikbaar voor de koolmees.
Door de
verandering van temperatuur in ons land is de koudbloedige rups van
de wintervlinder ook mee aan het veranderen. De rups begroet het
vroege voorjaarszonnetje door eerder uit zijn overwinteringseitje te
kruipen. De koolmees houdt zich vast aan de oude gewoonte en komt
dan juist te laat voor de lekkere hapjes.
Maar de
rups heeft ook zijn probleem. Als de rups net uit zijn ei is
gekropen zijn de verse bladeiken-knoppen nog niet open. De eik
blijkt niet te reageren op de vroege hogere temperaturen. Kortom de
rupsen zijn te vroeg. Wij mensen moeten het opwarmen van de
wereldbol toch maar eens serieus gaan nemen.
|
|
Knutselen |
| |
 |
Als u nog wat afvalhout hebt liggen is hier een beknopte
tekening om een mezenkast te maken. Dan hebt u deze zomer
ook de koolmees in de tuin.
Op de tekening staat geen aanvliegstokje Dit hoeft ook niet
per se, maar een klein stokje of latje voor enig houvast
vindt de mees toch wel fijn.
Hang de kast op 2 – 3 meter hoogte. Met het vlieggat bij
voorkeur in noordoostelijke richting. Let op dat niet de
hele dag de zon op de kast staat en de zuidoostelijke wind
de regen niet naar binnen kan jagen.
Hiernaast
een schets met de afmetingen van een koolmeeskast. Deze kast is ook
geschikt voor de pimpelmees, de spreeuw en de bonte vliegenvanger. Een
simpele beschrijving hoe je zo’n kast kunt maken staat op deze
website.
Hieronder een mooi overzicht van foto’s die genomen zijn in
een nestkast tijdens de broedperiode van de koolmees. Kun je
ook mooi zien hoe de eitjes van de koolmees er uitzien.
Klik hier om de website te bekijken. |
| |
|
|
|
Tot
volgende maand!
|
