redactie - Tineke Vink - Liefkens

De afgelopen weken kreeg ik regelmatig van verschillende mensen te horen dat er egels door de tuinen aan het rondscharrelen zijn. Dat is ook geen wonder, want de egel is in deze tijd volop bezig met het uitzoeken en het gereedmaken van zijn winterslaapplaats.

Wij in Dreumel zeggen ook wel “Doar lupt un stèkkul vèrrukke!” Helaas, het echte stekelvarken is een knaagdier, de egel is een insecteneter. Er moet aan het eind van de herfst veel gegeten worden om de vetreserves in het lichaam op peil te hebben voordat de egel enkele maanden in winterslaap gaat. Dus laat de egels nog even hun gang gaan, want ze hebben het nog even ontzettend druk.

De voeten hebben zooltjes waar ze op lopen. Aan elke voet zitten 5 tenen met scherpe nagels. De stekels zijn hol en 2 tot 3 cm. lang. Een egel heeft 7.000 tot 8.000 stekels. Voelen doet de egel met zijn snorharen en de haren die langs zijn flanken zitten. Daarmee kunnen ze de trillingen van de bodem voelen. De onderzijde is bedekt met dik ruw haar.

Bijzonder is het 6-de zintuig van de egel, het orgaan van Jacobson. Dat zit tussen het gehemelte en de neusholte. Hiermee ruikt hij nieuwe geuren. Er komt dan veel speeksel vrij. Als de ervaring verwerkt is smeert de egel het speeksel over de rug om zo het orgaan weer schoon te maken.

De egel leeft het liefst in een natuur van afwisselend bomen, struiken, dood hout en gras. Hier kunnen ze ‘s nachts voedsel vinden in het gras, en kunnen ze zich overdag makkelijk verbergen. Akkers, parken en oude tuinen zijn perfecte plaatsen voor de egel.

Leefwijze

Nadat de egel bij zijn mama is weggegaan, gaat hij op zoek naar een eigen plekkie, een eigen territorium. Een vrouwtjesegel heeft genoeg aan ongeveer 12 hectaren. Maar het territorium van een mannetje kan wel 35 hectaren zijn.

Als er genoeg eten is kunnen er verschillende egels bij elkaar in de buurt leven. Maar het zijn solitaire dieren die elkaar ‘s nachts altijd zullen mijden.

Omdat de egel overdag gaat slapen heeft hij zijn nest ergens op een verborgen plaats. Dat kan een holle boomstam zijn, een konijnenhol of onder oude stallen of heggen.

In hun bek slepen ze bladeren, grassen en mossen naar het nest. Als ze gaan slapen maakt hij van het materiaal een hoop, graaft zich in, begint te draaien en zo ontstaat er een dicht op elkaar gepakte bladeren wand. Deze verblijfplaats behoudt hij jaren

Met hun lange tong drinken ze uit vijvers of sloten. Egels kunnen ook heel goed zwemmen. Dus sloten of rivieren zijn geen probleem.

Met hun spitse snuit zoekt de egel naar slakken, wormen, insecten, jonge muizen. Maar ook vruchten, zaden en planten kunnen op het menu staan. Het slijm van de slakken is niet lekker. Daarom zal een egel eerst op een slak stampen en hem over de grond rollen om het slijm te verwijderen voordat ze de slak opeten.

In de herfst zal de egel een reservevet moeten aanleggen dit om de winterslaap door te komen. Per nacht eet hij dan ook minstens 70 gram aan voedsel. Tijdens het zoeken naar eten en het eten zelf wordt er veel herrie gemaakt. Ze smakken en snuiven erop los.

Tijdens een Scouting kamp in Mook zaten we ‘s nachts rond het kampvuur. Er was duidelijk een geluid te horen dat we geen van allen kenden of konden thuisbrengen.

Een luid gesnuffel een bijna zacht geknor leidden ons naar de egel die rond het kampvuur de restjes van chips aan het opruimen was. Meerdere malen in die week hebben we de egel bij het kampvuur gezien. Is ook wel leuk voor een egel om eens wat anders te eten dan Mookse Heide slakken. Het is verbazingwekkend hoeveel lawaai zo’n beest maakt.

► Geef egels nooit melk. De lactose in de melk kan hij niet afbreken.
► Poezenvoer uit blik of droge poezenbrokjes kan wel.

Bij gevaar kan de egel zich oprollen en is dit afdoende genoeg om de vijand af te schrikken.  Dit gebeurt met behulp van een ringspier die het hele lichaam omvat. Hij gebruikt zijn stekelige huid ook om te voorkomen dat hij gewond raakt. Hij kan over obstakels heen klimmen en er aan de andere kant als een bal afrollen, waarbij de stekels de schok opvangen.

Een egel heeft bijna altijd vlooien en teken. De egel zelf kan daar wel mee leven. Gebeurt er niets engs op het levenspad van de egel dan kan hij gemiddeld 4 jaar worden.

Wanneer het vrouwtje paringsbereid is houdt zij haar achterpoten naar achteren gestrekt zodat haar bekken kantelt en de stekels helemaal plat komen te liggen. Na een paring worden de jongen na 4 à 5 weken geboren. In de periode tussen mei en juli brengt de egelmoeder 5 tot 8 jongen ter wereld.

Tijdens de winterslaap vertraagt de hartslag van de egel van 150 tot slechts 18 slagen per minuut. Zijn lichaamstemperatuur loopt terug van 34 naar 4 graden Celsius. Dit is precies genoeg om in leven te blijven.

En zo zal onze egel in het voorjaar weer uitgeslapen te voorschijn komen.

Als u egels in de tuin wilt hebben laat dan uw tuin lekker vol liggen met bladeren (op een hoop) en laat het snoeihout gerust liggen tot volgend jaar. Het is een perfecte slaapkamer voor de egel.