De paardenkastanje


redactie - Wilma van Oss


Naamgeving

De naam kastanje heeft deze soort te danken aan de Tamme kastanje omdat hun zaadbolsters op elkaar lijken. Deze soorten echter zijn zelfs geen familie van elkaar.

 

Het voorvoegsel paarden zou verwijzen naar het gebruik in het land van oorsprong (Turkije) om paarden bij verkoudheid gekookte kastanjes te voeren.

 
Een ander verhaal is dat paarde slaat op het bladlitteken, dat overblijft als het blad van de boom valt, dat sprekend lijkt op een hoefijzer.

 

Men schat dat in Nederland de oudste Paardenkastanje, meer dan 300 jaar is en nog stamt uit de 17e eeuw toen deze soort werd ingevoerd. Dat is wel heel bijzonder, want Paardenkastanjes worden in het algemeen niet veel ouder dan 150 tot 200 jaar.

In Amsterdam staat de in Nederland beroemdste Paardenkastanje. Deze 150 jaar oude boom staat bij het Achterhuis van Anne Frank en wordt genoemd in haar dagboek.

 

Monumentale bomen in Dreumel

De Paardenkastanjes bij de ingang van Huize Sint Barbara (zie boven) hebben de bouw (start 1868) en restauratie van de kerk Sint Barbara van nabij meegemaakt. Ze hebben de meisjesschool zien bouwen (1920) en ook weer zien afbreken. Ze ‘zagen’ de eerste nonnen (1921) dit statige pand (de boerderij van Piet van Deursen Nieuw Pollesteijn) betrekken en ook weer vertrekken. En ze hebben een watersnood (1926) en twee wereldoorlogen overleefd.
 
Kenmerken

De bladeren van de Paardekastanje staan tegenover elkaar en zijn (handvormig) samengesteld uit 5 tot 7 blaadjes. De bloemen zijn wit met gele vlekken

De knoppen zijn dik, bruin en kleverig.

 

Er zijn ook roodbloeiende Paardekastanjes.

In de Rooijsestraat nr. 89 (foto rechts) staat een roodbloeiend exemplaar met een wel heel bijzondere vorm.

   
Jonge roodbloeiende exemplaren staan er nu voor Huize Sint Barbara. Zij zijn in de plaats gekomen van de monumentale beuken die er oorspronkelijk stonden.
   
Gebruik

Het hout van de Paardenkastanje is waardeloos. Dit in tegenstelling van het hout van de Tamme kastanje dat zonder behandeling jaren goed blijft. Er zijn daarom ook geen bossen van Paardenkastanjes.

De kastanjes zijn net als eikels geschikt voer voor varkens, wilde zwijnen en herten. Voor mensen zijn ze (vanwege de looistoffen) niet eetbaar. Ze hebben wel een aantal andere nuttige eigenschappen:

 
Crème voor winterhanden en - voeten
 
  • 20 kastanjes koken in weinig water, pellen en van de witte inhoud een puree maken die een aantal dagen in een pot kan worden bewaard;
  • ieder avond voor het slapen gaan deze crème op de aangedane lichaamsdelen wrijven en deze verbinden;
  • deze kuur kan heel goed preventief worden toegepast.

Antimotmiddel

  • een aantal verse kastanjes aan een draad rijgen tot een snoer en dit in een klerenkast ophangen.
Volksgeloof, -wijsheid

Een kastanje, gedragen in de broekzak (meerdere mag ook, maar in ieder geval een oneven aantal), zou helpen tegen reumatiek en jicht.

 
Paardenkastanje in voortbestaan bedreigd!

Een mysterieuze aantasting van Paardenkastanje verspreidt zich razendsnel over Nederland. Bomen krijgen bruine vlekken op de stam en 'bloeden' donker vocht. De aantasting leidt bij ernstige aantasting tot sterfte van de boom. De boosdoener is een bacterie.

 

Daarnaast brengen de larven van Paardenkastanjemineermot ernstige schade toe aan de Paardenkastanje door gangen in de bladeren te graven.