| |
|
 |
|
Europa, Nederland: de munt van 2,5 gulden was al in zwang in en
rond 1847.
|
 |
Mocht iemand er nog een paar (uit 1847) hebben liggen … ze
gaan tegenwoordig van de hand naar een andere hand voor een
slordige
€ 400,= (per stuk).
Geweldig innoverende ontwikkelingen die hun invloed op het
globale gebeuren zeker niet hebben gemist. Of ze enige, en
zo ja in welke mate, invloed hebben gehad op het Dreumel van
die tijd, is niet bekend. Mogelijk en waarschijnlijk op enig
later tijdstip dan in de rest van de wereld.
|
|
|
Koning Willem II stond toen aan het hoofd van Nederland. |
|
 |
Hij regeerde maar kort, van 1840 tot 1849. Het meest
opvallende waar hij zich, met zijn ambtenaren, het al
kalende hoofd over moest breken, was wel de – ook toen al ‒
astronomisch hoge staatsschuld van Nederland destijds. De
staatsschuld geeft het bedrag aan dat een land meer
uitgegeven dan verdiend heeft. Die staatsschuld bedroeg rond
1840 – geschat ‒ 2250 miljoen gulden.
Omgerekend naar iets recenter tijden is dat een bedrag van …
Bron:
http://www.iisg.nl/hpw/calculate2-nl.php
€ 42.234.078.100,77 (fl.
93.071.660.251,44) in het jaar 2013. (42 miljard en
een ‘beetje’).
|
|
|
Voor de goede orde zij gemeld dat de staatsschuld van Nederland anno
mei 2015, déze seconde …
|
 |
|
… is (467 miljard en een ‘beetje’) en per seconde met € 480,=
stijgt.
Het zal de allermeeste, in totaal ongeveer 1650, Dreumelnaren die
Dreumel in 1847 bevolkten, volkomen worst geweest zijn. Ze hebben
wel heel andere zaken aan hun hoofden dan staatsschulden.
Neem bijvoorbeeld Cornelis Kooijmans, die zich op 24 oktober 1847
vervoegt op het Dreumelse stadhuis en aldaar |
| |
|
 |
komt melden dat hij en zijn ehevrouw Wilhelmina Merkx op 23
oktober de trotse ouders zijn geworden van een zoon, die ze
Jan willen noemen. Het is tegelijkertijd ook hun eerste
nakomeling.
Nog drie in Dreumel geboren kinderen volgen, te weten in
1849 Maria, in 1851 Hendrika en in 1853 Gradus.
|
|
| |
|
Cornelis is van beroep ‘arbeider’. Een moeilijk te definiëren beroep
(tenslotte arbeiden we vrijwel allemaal). Maar aangenomen moet toch
worden, bij gebrek aan omvangrijke industrieën in het Dreumelse
(mogelijk met uitzondering van Bato’s Erf, de steenoven), dat hij op
het Dreumel omringende platteland arbeidde. En velen met hem. Ook
vrouwen overigens. |
| |
|
|
 |
|
En al zou je bij de steenoven gewerkt hebben, dan viel er ook maar
bar weinig te lachen. Met name ook al omdat je langdurig doodstil
moest staan, zodat er een foto gemaakt kon worden. Dan verging je
het lachen wel. |
| |
|
 |
|
Armoe troef alom. In de Drentsche courant van 9 april 1847: Zoek het
maar lekker zelf uit met jullie pootaardappelen. Eerst maar eens een
commissie … |
| |
|
 |
| |
|
Gelukkig voldeed de
proef met het door de heer Fijnje (van Salverda) ontwikkelde en in
de molenpolder Wamel, Dreumel en Alphen geplaatste stoomgemaal en
werd door de goede werking meer grond verkregen, waarop producten,
waaronder pootaardappelen, verbouwd konden worden. In de Nieuwe
Rotterdamsche courant van 23 april 1847: |
| |
|
|
 |
| |
|
|
In de Provinciale
Overijsselsche en Zwolse Courant van 21 mei 1847 wordt hierover nog
het navolgende specifiek opgemerkt: |
 |
|
En op 8 juni in dezelfde krant: |
| |
 |
| |
|
In hoeverre de arbeiders
en steenzetters, in dienst van hun werkgevers, mee profiteerden van
deze gunstige ontwikkeling is niet bekend. Maar, gezien de
belabberde werkverhoudingen tussen werkgevers en -nemers destijds,
kan zomaar verondersteld worden van nauwelijks of niet. Niet geheel
zonder schrijnende reden wordt in de Nieuwe Rotterdamsche courant
van 1 juli 1847 dan ook beschreven hoe de ‘uitdeelingen’
plaatsvonden aan de armen. Niet alleen in de ‘Boemelerwaard’
(relevant krantenartikel niet getoond), maar ook in meer verwijderde
dorpen. |
| |
|
 |
|
|
|
Hetgeen neerkomt op een huidig bedrag van € 7.500,28.
Jan Kooijmans
ondertussen groeit op, wordt ouder, gaat werken als landbouwer,
wordt zelfs verliefd en trouwt op 8 februari 1877 met Maria Elisabeth van Aalst. |
| |
 |
Zijn vader, Cornelis
Kooijmans is dan inmiddels al overleden. Hij overlijdt te Dreumel op
slechts 36-jarige leeftijd, op 8 juni 1854.
Jantje Kooijmans was
toen nog maar zeven jaren jong en moeder Wilhelmina Merkx werd
noodgedwongen een alleenstaande moeder.
|
| |
|
|
Vader Johannes van Aalst
(beroep: arbeider) informeert Dreumels burgerlijke stand-secretaris
op
2 januari 1852 dat hij en zijn ehevrouw Petronella van Gruijthuijsen
op 1 januari 1852 een dochter hebben gekregen. Ze noemen haar Maria
Elisabeth.
Jan Kooijmans zelf is
‘landbouwer’ en Maria Elisabeth van Aalst ‘dienstbode’. Onderstaande
afbeelding over dienstboden dateert niet van 1847, maar het is niet
moeilijk dezelfde taferelen te dateren naar die periode. En dan op
het Dreumelse platteland. |
| |
|
 |
|
Het eerste kind van Jan
en Maria Elisabeth wordt in Dreumel geboren op 27 januari 1878. Hij
krijgt de voornamen Cornelis Wilhelmus. |
| |
|
 |
Uiteraard weten we niet
of Jan en Maria Elisabeth het wisten, maar direct volgend op, of
voorafgaand aan, Cornelis Wilhelmus, wordt hun tweede kind geboren.
Op dezelfde datum, zelfs
op hetzelfde uur, volgt de geboorte van Petrus Johannes Kooijmans.
|
| |
|
|
 |
|
Het op deze tweeling al
ras volgende kind, hij wordt Gerardus Johannes genaamd, wordt te
Dreumel geboren op 16 januari 1879. |
| |
|
 |
En als je dan toevallig
of expres aan het begin van het jaar al bevalt van een kind, dan kun
je nog makkelijk in hetzelfde jaar bevallen van nóg een kind. Nèt
nog!
Wilhelmus Kooijmans
wordt op 30 december 1879 geboren.
|
| |
|
|
 |
|
Gerardus Johannes, noch
Wilhelmus hebben lang deel uitgemaakt van het gezin van Jan en Maria
Elisabeth. Gerardus Johannes overlijdt te Dreumel op 21 april 1880. |
| |
|
 |
En zijn broer Wilhelmus,
ook te Dreumel, overlijdt op 14 juni 1881.
|
| |
|
 |
| |
|
|
De volgende Kooijmans/van
Aalst nakomeling wordt te Dreumel geboren op 9 oktober 1881. Zij
heet Maria Cornelia. |
| |
|
 |
Ook haar is geen erg
lang leven beschoren.
|
| |
|
|
Zij overlijdt op 17
maart 1888. |
|
 |
| |
|
|
In 1882 zijn Jan
Kooijmans en Maria Elisabeth dubbel blij. Er wordt voor de tweede
keer een tweeling geboren. Op 22 december 1882, om ‘elf en een
vierde ure’, ’s nachts, wordt Petronella geboren. |
| |
|
 |
En slechts een kwartier
later, om half twaalf ’s nachts, een zoon, die ze Gerardus noemen.
|
 |
|
|
|
Lang heeft de vreugde
over hun beider geboorten – weer ‒ niet mogen duren. Gerardus
overlijdt op 4 januari 1884. |
| |
|
 |
En zijn tweelingzusje,
Petronella volgt hem helaas al heel snel. Drie weken later. Zij
overlijdt op 27 januari 1884.
|
| |
|
 |
| |
|
In datzelfde jaar 1884
nog, wordt Petronella Cornelia geboren, te Dreumel, op 4 februari.
Twee kinderen overlijden nog in de voorafgaande maand en acht dagen
na de aangifte van dat tweede overlijden, geeft Jan Kooijmans
officieel de geboorte van deze dochter aan: |
| |
|
 |
En wederom komt ook haar
leven na een veel te korte tijd alweer ten einde.
Zij overlijdt op 4 april
1885.
|
| |
|
|
 |
| |
|
Maar ook dit jaar gaat
niet voorbij zonder nieuwe geboorten. Ja, meervoud,
want deze vader en moeder krijgen voor de derde keer
een tweeling. Als eerste, om zeven uur ’s morgens, wordt Wilhelmus
Cornelis op 13 september 1885 geboren. |
| |
|
 |
|
| |
|
En zijn zusje,
Petronella Kooijmans, wordt dus ook op 13 september 1885, maar dan
om half acht ’s morgens, in Dreumel geboren. |
| |
|
 |
Maar ook deze tweeling
is niets gewaar kunnen worden van het leven in Dreumel, zoals zich
dat afspeelde buiten de grenzen van hun bedjes en woning.
Wilhelmus Cornelis
overlijdt na een maand al, op 27 oktober 1885.
|
| |
|
 |
| |
|
|
En ook Petronella’s
geboorte gaat helaas niet erg lang vooraf aan haar overlijden.
Petronella Kooijmans overlijdt in Dreumel op 16 maart 1887. |
| |
|
 |
Het duurt vervolgens tot
1887 voor het volgende Kooijmans/van Aalst kind in Dreumel wordt
geboren.
Gerrit Wilhelmus
Kooijmans wordt op 2 december 1887 in Dreumel geboren.
|
| |
|
 |
|
Maar wat overkomt ook
deze jongste Kooijmans. Op 13 februari 1888 overlijdt ook hij. |
| |
|
 |
|
| |
|
|
Van alle
privéregistraties van Dreumelse akten voor wat betreft het gezin Jan
Kooijmans en Maria Elisabeth van Aalst, blijft dan nog slechts het
schamele aantal van twee kinderen over, die uitdrukkelijk nog
vermelding verdienen.
Op 10 november 1889
bevalt Maria Elisabeth van Maria Kooijmans. |
| |
|
 |
| |
|
Maar … Maria heeft
slechts heel kort van haar leven kunnen genieten. Ze overlijdt op 14
januari 1891. Te Nijmegen. |
| |
|
 |
Haar overlijden wordt
ook vermeld in de registers van de Dreumelse Burgerlijke Stand.
|
| |
|
 |
| |
|
Het is af en toe
nauwelijks verwonderlijk dat je akten slechts met grote moeite – of
niet ‒ kunt vinden. Haar vader, die eigenlijk Jan (af en toe
Johannes) Kooijmans heet, wordt op deze Dreumelse akte vernoemd als
Joannes Kooimans. Bevreemdend toch wel enigszins, want Jan is al
heel vaak zat op het Dreumelse gemeentehuis geweest om of geboren of
overleden kinderen aan te komen geven.
Zo ook wederom op 29
november 1890, want op 27 november bevalt Maria Elisabeth van Aalst
van Gradus Kooijmans. |
| |
|
|
 |
| |
|
Lang hebben Jan
Kooijmans en Maria Elisabeth van Aalst zeker niet gezamenlijk van
deze laatste geboorte kunnen genieten. Het is ook zeker dat dit de
laatste geboorte is geweest, want op 1 januari 1891, slechts
anderhalve maand na de geboorte van Gradus, overlijdt Maria
Elisabeth van Aalst. Op de zeer jonge leeftijd van 39 jaar. Velen
van haar generatie leefden ook destijds toch zomaar twee keer zo
lang.
Vader Jan krijgt nog een
zoveelste schok te verduren, als op 28 februari 1891 ook pasgeboren
zoon Gradus (Gerrit) te Nijmegen overlijdt.
|
| |
|
|
 |
|
Een uiterst treurig
overzicht van wat dit gezin allemaal is overkomen, is zodoende
triest. Diep triest. |
| |
|
 |
| |
|
|
Het is – aanvankelijk ‒
zeer frustrerend om de overlijdensgegevens van Jan (Johannes)
Kooijmans alsmaar niet en nergens te kunnen achterhalen. Mocht een
van de ongetwijfeld zeer talrijke lezers van deze Ouwe koeien-editie
het weten, informeer mij graag per kerende post. Overigens, ook
MyHeritage heeft er problemen mee: |
| |
|
 |
|
Maar … wacht … vele,
vele uren zoeken later … |
| |
|
|
 |
|
De onderste helft van
bovenstaande afbeelding staat normaal rechts van de bovenste helft
en maakt deel uit van het bevolkingsregister van, ja, ja, Lith.
Jan Kooijmans wordt hier
geregistreerd als bewoner van Lith, maar tegelijkertijd als
echtgenoot van Elisabeth van Heertum. Jan Kooijmans’ eerste vrouw
overlijdt op 1 januari 1891 en Jan trouwt op
5 mei 1891 met Elisabeth van Heertum. Te Lith. |
| |
|
|
 |
|
Elizabeth van Heertum
wordt ook te Lith geboren, op 27 maart 1846. |
| |
|
 |
Nu we eindelijk weten
dat Jan Kooijmans bij lange na niet bij welke pakken dan ook is gaan
neerzitten, zouden we ook zomaar nog mogen en wellicht moeten
veronderstellen dat er –toch ‒ nog meer Kooijmansen werden geboren,
nu Jan deze nieuwe verbintenis is aangegaan.
Echter, uitgezonderd
welke opzienbarende vondsten wellicht nog boven water zouden kunnen
komen met alsnog vele nu niet gespendeerde uren door zoeken, blijkt
vooralsnog uit niets dat Jan Kooijmans en Elisabeth van Heertum zich
voortgeplant hebben.
|
| |
|
|
Op het bovenstaande
overzicht van het Lithse bevolkingsregister staat dat Jan Kooijmans
op
15 september 1914 te Lith is overleden. Snel even in de akten in
eigen beheer van Lith gedoken en ja hoor, klopt exact. |
| |
|
 |
|
Het overzicht vraagt
derhalve slechts om een kleine aanpassing, met hetzelfde droevige
resultaat. |
| |
|
 |
| |
|
|
Is er nog noemens- en
wetenswaardigs te vinden over de twee van dit getroffen gezin – tot
nu toe ‒ overlevende Kooijmansen, te weten Cornelis Wilhelmus en
Petrus Johannes. |
| |
|
 |
En weer langdurig zoek-
en graafwerk later, wordt de trouwakte van Cornelis Wilhelmus
Kooijmans gevonden.
Hij blijkt op 5 februari
1904 in het huwelijk te zijn getreden met Everdina de Man.
Die overigens dan weduwe
is van een rasechte Dreumelnaar, Baltus Sas. Baltus overlijdt in
Dreumel op
2 november 1900.
|
| |
|
|
Everdina de Man wordt in Lith geboren, op 13 oktober 1876:
|
| |
|
|
 |
| |
|
|
Vier jaar na het
overlijden van Baltus Sas hebben Cornelis Wilhelmus Kooijmans en
Everdina de Man elkaar permanent gevonden. |
| |
