Zegswijzen

een overzicht van verzamelde spreuken, uitdrukkingen en zegswijzen


Ons moet sin altèd/ Mijn moeder zei altijd..........
 
In het Dreumels dialect worden heel veel zegswijzen gebruikt waarvan niet precies meer is te achterhalen waar ze vandaan komen. Feit is wel dat ze in Dreumel gebruikt werden.

Tremele gaat deze zegswijzen met uw hulp verzamelen en vastleggen. Wekelijks of tweewekelijks wordt een zegswijze prominent op de voorpagina van de website gezet. Daarna wordt deze verplaatst naar deze pagina. Heeft u ook nog leuke zegswijzen? (en hun betekenis) Stuur ze ons!

   
Ginne moord in Oss, gin braend in Dreumel Dit bericht zou in de jaren '30 nu en dan in de krant gestaan hebben, bij wijze van hoge uitzondering dan,want er ging zelden een week voorbij of er werd in Oss wel een moord gepleegd of in Dreumel een brand gesticht. Althans, dat wil de volksoverlevering. Moorden in Oss en branden in Dreumel kwamen zo frequent voor, dat er aan een moord- en brandvrije week in die plaatsen grote nieuwswaarde werd gehecht: het moest in de krant.
u lees meer ........
   
Ksie d’r liever inne mi te knieje kupot daèn mi t’n zolder uit te boks! Ik heb meer op met mensen die hard werken dan mensen die de hele dag niks doen.
   
Ne boer blijf kneupe zulang tie touw hè! Een boer blijft knopen zolang als hij touw heeft. Een boer blijft altijd zuinig.
 

 

Unnen oliefaènt achter 't behang aen nog ginnen bult op te muur

Een olifant achter het behang en nog geen bult op de muur.

   
Aaes ‘t ouw wijve mi klompe règen daèn règen 't paes Als het oude vrouwen met klompen aan regent dan regent het pas hard.
   
Achterum is kermis Achterom is kermis: loop maar achterom, de deur staat open.
   
Ge hè miense aen potlooj Je hebt mensen en potloden. Er zullen altijd domme mensen zijn.
   
Vurrèkke kaèn nie, waènt daes lang worre zonder te grüje Verrekken kan niet want dat is lang worden zonder te groeien
   
Tkaèn me mooj niks schèle. Dae klop, waènt mooj schèle zijn d’r nie.

Het kan me mooi niets schelen. Dat klopt, want mooie schelen zijn er niet.

   
Wae lôpte toch te brüdsele Wat ben je toch onrustig (waarschijnlijk afkomstig van broedse kippen)
   
Hij hè ’n gezicht aes unne schotteslaet Hij heeft een gezicht als een vaatdoek. Hij ziet er beroerd uit.
   
Kik mar uit, dae Hanske de pikstok oe nie grep

Kijk maar uit dat Hanske de pikstok je niet pakt - werd gezegd tegen kinderen om ze af te schrikken voor te dicht in de buurt van het water te komen. Onder water zat een kwaadaardig mannetje met een stok met een kromme haak. Als die je van onder het water zag, probeerde hij je met zijn pikstok onder water te trekken, en dan verdronk je.

   
Waen gebrüdsel Wat een gedoe.
 

 

Bekik ’t mar daèn kunde nog sien Bekijk het maar dan kun je nog zien.
   
Grote hond bijte mekaor nie

Grote honden bijten elkaar niet. Hoge heren ontzien elkaar.

   
Whe hedde gij un hoast, 't lek wel of ge mot goan hooien wat heb jij een haast, het lijkt wel of je moet gaan hooien. Werd gezegd als iemand haast had en niet wilde blijven voor b.v koffie of een praatje.
   
Veul heil en zegen nieuwjaarswens
   
Wae lee hier ammôl rond te rije wat ligt hier allemaal rond te reien; het gaat over dingen of spullen (gerei) die niet opgeruimd zijn.
   
D’n dieje hè te zwarte sjaet uitgevonde toen d’n witte al beston

Sjaet = garen en komt van het Franse woord "sajet" dat "gesponnen wol" betekent.Hij heeft het zwarte garen uitgevonden, nadat het witte garen er al was. Deze uitdrukking wordt gebruikt voor iemand die domme dingen zegt of doet.

   
Gaauw aen goed, daor hen d’r twee op wae:rk gauw en goed , doar hebben der 2 op werk = gauw en goed , daar moeten 2 man op werken.
   
Woar den brouwer zit, kan den bakker nie zitten

Waar de brouwer zit kan de bakker niet zitten. Als iemand gedronken had en dan daarna (of tijdens)niet wilde eten.

   
Aes werke un vae:rke waor dàen han we 't gaauw opgegète! Als werken een varken was, dan hadden we het snel opgegeten.
   
Hè, wae ette gij toch kummelig Hè, wat eet jij toch precies en nauwgezet.(Bijv. het vel van de worst halen of de bruine bonen uit de hete bliksem halen).
   
Hij trik 'n gesich aes un hekke hij trekt een gezicht als een hekken (een erg betrokken gezicht, teleurgesteld)
   
Zit toch nie overal in te piereke

zit toch niet overal in te peuteren. (ook in de neus peuteren)

Vijnde gij ‘’t òk su mouterig vaèndaag? D’r kum zeker onwèèr?! Vind je het ook zo mouterig (benauwd) vandaag? er komt zeker onweer?!
   
Dom gebore aen noot wae bijgeleerd

Dom geboren en nooit wat bijgeleerd. Gezegd van echt domme mensen.

   
Hij hè de neus op te schoen hange

hij heeft de neus op de schoenen hangen: hij heeft de moed verloren , depressief en moe zijn; het niet meer zien zitten.

   
'ne boer en 'ne zog hebben nooit genog Een boer en een varken hebben nooit genoeg;
   
Een heer en een beer willen steeds meer Een variant op de spreuk hierboven
   
Aes de zon schijn aen ’t règen daèn is ’t kermis in de hael

Als de zon schijnt en het regent is het kermis in de hel.

   
Wij hange alted aon d’n achterste maem

Aan de achterste mem hangen. Altijd als laatste aan de beurt komen en/of te weinig krijgen in vergelijking met anderen.

   
Aes t’n hemel vil zijn alle musse dood Als de hemel valt zijn alle mussen dood
   
Mond haauwe aè:nders godde op te blote voete naor bed

Gezegd als iemand niet luisteren wil

   
Wè hebben hullie veal? Wat zijn zij van plan?
   
Ik zij zunne niks Ik voel me niet goed/slecht
   
Kstôj m’n ae:ge ‘t schompes te werke Ik werk me kapot
   
Ge mo toew voete nie wijer uitstèke aes te lakes lang zijn als niks hebt kun je het ook niet opmaken.
   
Unne kaauwe dooj is unne wisse dooj het is ongewis of de kou weer terugkomt
   
D’n ijzel is noot zu stout dae tie drie daag blijf op ’t hout ijzel blijft nooit langer dan drie dagen op de takken zitten
   
Mot vret ijs of mot schet ijs mot(regen) vreet ijs of mot schijt ijs: het kan alle kanten op met het ijs
   
D’r schet ’n krae:j die nouw nog gin kont hè ver vooruit praten
   
Ge lek wael unne toddekremer je ziet eruit als een voddenboer
   
D'n dieje hè te aerte daor òk gaauw uit de duur van de verbintenis (relationeel, zakelijk of anderszins) is vrij kort. De uitdrukking wordt gebruikt met enig leedvermaak.
   
De slegste handel is beter dan het grotste werk De slechtste handel is nog altijd beter dan het grootste werk
   
Ge môt oew ae:ge nie vaèn d’n bak laote bijte Je moet je niet alles laten welgevallen
   
In Tiel vurliesd’n oewe ziel In Tiel verlies je je ziel. Het werd jonge meisjes die in Tiel wilden gaan studeren afgeraden dit te doen want de stad was niks voor de dorpelingen.
   
Zit toch nie su te miere

Zit toch niet zo te mieren, nerveus makend gedrag, bij onrustige drukke kinderen. "Mieren" werd ook gebruikt bij omslachtig of pietluttig gedrag.

   
In den hof stot gin bumke waer ik aen kan schudden In de tuin staat geen boompje waar geld aan groeit.
   
Ik zij zunne niks Ik voel me niet goed maar ook niet slecht
   
Ik goi op munne kaènt staon Ik ga naar bed
   
Hôl die schoen vaèn de taofel waènt khè al ae:rremoej genoeg Haal je schoenen van tafel want ik heb al armoe genoeg
   
Die hè klae:j aon de knieje Die hebben geld en goederen oftewel: die zijn rijk.
   
Mond haauwe aè:nders godde op te blote voete naor bed Mond houden, anders ga je op blote voeten naar bed!
(gezegd als iemand niet luisteren wil)
   
Ge hè gelijk waènt ongelijk is unnen bult of ‘n gaèt Je hebt gelijk want ongelijk is een bult of een gat
   
God gelije oe met de been omhoog, dan zakt oe boks nie af Het ga je goed
   
Eén bal makt nog gin Carnaval Een bal maakt nog geen carnaval. Deze slogan werd door Sociëteit Ons Genoegen (een vriendengroep uit Dreumel) in 2012 gebruikt in hun voordracht tijdens de pronkzitting. Een en ander ter gelegenheid van het feit dat Jack van Leur (bijnaam: Ballie) in dat jaar als prins Jack d'n Vierde over het Schutlakenrijk regeerde.
   
Haauw oewe mond waènt wae ge zeg witt’n al Houd je mond want alles wat je zegt weet je al.
   
Hedde gin zin om keuleske te drulle? Of hedde alles al verspuld? Wim van Leur, de gemeentebode, zei altijd tegen zijn kinderen als het knikkertijd was en zij zich verveelden; Heb je geen zin om te knikkeren? Of heb je alles al verspeeld?
   
Ut mooiste is niks in't oog

Het is het fijnste als je niks mankeert; je gezondheid is het belangrijkste.

   
God straf muteen, nie straffe aes ’t giesteren is God straft meteen, niet straffen als het gisteren gebeurd is.
   
Die hè altèd al uit un te grote kont geschete Hij doet zich groter of voornamer voor dan zijn status toelaat.
   
Wie z’n eige bewoart, bewoart geen rotte appel Goed voor jezelf zorgen
   
Onder een perenboom vallen nu eenmaal geen appels De aard van vader of moeder hebben (vgl. de appel valt niet ver van de boom)
   
Wa zedde toch unne Mansvelder! Mansvelder:  eigenwijze, iemand die alles beter weet.
   
Wa zedde toch unne helloai! Wat ben je toch een held op sokken!
   
Lig toch niet te hujagen Zit de boel niet op te jagen
   
Wè ligde toch te orzelen?! Wat ben je toch aan het doen? Vergelijk: "moiken" en "striemelen".
   
Kgoj m'n ae:ge mar 's furpoppe Ik ga mezelf maar eens verkleden.
   
Bewaor oew eer en oew kleer en zij vandaag nog thuis Doe geen dingen waar je spijt van krijgt.
   
Todde en schuld zetten zich overal neer Rommel en schulden kom je overal tegen.
   
Ut hoef nie op al is ut lekker Het hoeft niet op ook al is het lekker.
   
Wè ge zondags verdient is vur de kastelein en wè ge ‘s nachts verdient is vur d'n dokter Wat je 's zondags verdient is voor de kastelein en wat je 's nachts verdient is voor de dokter.
   
D'n dieje hek de deur uitgebatterd! Die persoon heb ik het huis uitgezet!
   
Al worde twee koppe groter as ik, dan worde nog nie de baas Al wordt je twee koppen groter als ik, dan nog ben je niet de baas.
   
Daor hè tie de kaonis òk gaauw op te kop gekrege

Daar heeft hij de kanis (kanis = mandje van gevlochten wilgentenen om vers geplukte kersen, appels of peren in te verzenden) ook snel op zijn hoofd gekregen. Samengevat: Iemand is afgewezen.

   
Dae hek maor nooj Dat heb ik niet graag; daar heb ik een hekel aan.